Το μυοπεριτονιακό σύνδρομο
είναι μια μορφή επίμονης μυαλγίας που συμβαίνει όταν ένας μυς συσπάται κατ’
εξακολούθηση λόγω φυσικής ή ψυχολογικής
επιβάρυνσης κατά την εργασία ή τις άλλες δραστηριότητες της καθημερινότητας.
Πρόκειται για μια επώδυνη κατάσταση
η οποία προκαλείται από ένα ή περισσότερα ενεργά trigger points (σημεία
σκανδάλης) και μπορεί να προσβάλλει όλες τις μυϊκές ομάδες του σώματος.
Το trigger point είναι
μια επώδυνη ψηλαφητή «σκλήρυνση» του μυός, ένα οζίδιο ενός περίπου εκατοστού πλησίον της
νευρομυϊκής σύναψης, που μπορεί να προκαλεί πόνο σε όλον το μυ, ενώ αρκετές
φορές μπορεί να γίνεται αντιληπτός σε πιο απομακρυσμένη περιοχή καθώς μπορεί να
ερεθίζει τα μικρά τοπικά νεύρα, γι’ αυτό και ο αναφερόμενος πόνος ή οι συνοδές διαταραχές
του, όπως μουδιάσματα, καυσαλγίες, αίσθημα βάρους κλπ δεν ταιριάζουν με τη γνωστή
δερμοτομιακή κατανομή των μεγάλων νεύρων.
Το σημείο σκανδάλης μπορεί να
προκληθεί μετά από οξεία κάκωση του μυός ή μετά από συνεχή μυϊκή καταπόνηση,
ιδίως σε απασχολούμενους με δραστηριότητες που απαιτούν επαναλαμβανόμενες
κινήσεις, σε άτομα με ανεπαρκή έλεγχο της στάσης τους σώματός τους, σε όσους
έχουν υιοθετήσει προβληματικά μοντέλα κίνησης λόγω κακής συνήθειας ή λόγω άλλων
παθήσεων των οστών και των αρθρώσεων, αλλά και εκείνους που αντιδρούν με
«σφίξιμο» των μυών απέναντι στις συνθήκες ψυχικής έντασης.
Το σημείο αυτό της ενεργοποίησης
βρίσκεται μέσα σε έναν ή περισσότερους μύες, επεκτείνεται και στον πέριξ
συνδετικό ιστό (περιτονία) και είναι χαρακτηριστικό για κάθε μυ. Αφορά μια
ευαίσθητη,τεντωμένη, συνεσπασμένη δεσμίδα, ισχαιμική, υποξαιμική, με όξινο PH,
αυξημένη συγκέντρωση αλγογόνων και φλεγμονωδών ουσιών και ειδική
ηλεκτρομυογραφική συμπεριφορά.
Παρότι το trigger point μπορεί
να φανεί στο υπερηχογράφημα υψηλής ευκρίνειας, η διάγνωση του συνδρόμου είναι
κυρίως κλινική και βασίζεται στο ιστορικό του ασθενή και στην ψηλάφηση του «κόμβου»
πυροδότησης, του οποίου η πίεση αναπαράγει τον πόνο.
O πόνος του συνδρόμου είναι
σταθερός, έντονος, συνοδεύεται από περιορισμό των κινήσεων της πάσχουσας
περιοχής και χειροτερεύει με το στρεs. Δεν υποχωρεί αυτόματα, αντίθετα επιμένει
ή επιδεινώνεται και μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα κόπωσης, κεφαλαλγία, εφιδρώσεις,
τοπικό οίδημα και διαταραχές της θερμοκρασίας.
Το σημείο σκανδάλης μπορεί επίσης
να ενεργοποιηθεί και να προκαλέσει πόνο κατά τη διάρκεια του ύπνου
διαταράσσοντάς τον, ενώ μερικοί ερευνητές θεωρούν ότι το μυοπεριτοναϊκό
σύνδρομο μπορεί σε ορισμένους ασθενείς να εξελιχθεί σε ινομυαλγία, μια χρόνια
πάθηση διάχυτου πόνου.
Η θεραπεία στοχεύει στην
απενεργοποίηση του σημείου πυροδότησης και αφορά τη διακοπή του φαύλου κύκλου:
«σπασμός - πόνος – σπασμός» ώστε να επαναφέρει τον μυ όπου βρίσκεται το σημείο
σκανδάλης στο φυσιολογικό του μήκος ηρεμίας.
Τα θεραπευτικά μέσα περιλαμβάνουν
τη φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη, τραμαδόλη, αντικαταθλιπτικά (SNRI) , πρεγκαμπαλίνη και
ηρεμιστικά-σπασμολυτικά, τα επιθέματα λιδοκαΐνης και καψαϊκίνης, τις ενέσεις
στα trigger point με φάρμακο ή χωρίς φάρμακο και τη φυσικοθεραπεία με έμφαση
στην αναλγησία με τα φυσικά μέσα (ΤΕΝΣ, Biofeedback, μάλαξη, υπέρηχα....), τις διατάσεις, τη μυϊκή ενδυνάμωση και τις
ασκήσεις εύρους τροχιάς της άρθρωσης και κυρίως την επανεκπαίδευση θέσης-στάσης
με σκοπό την αναδιοργάνωση της περιοχής
από άποψη μυϊκής ισχύος και ελαστικότητας με παράλληλη ενεργοποίηση της
πλαστικότητας του εγκεφάλου σε νέα πιο υγιή πρότυπα κίνησης.
Σε όλη αυτή τη διαγνωστική-θεραπευτική
διαδρομή πρέπει να ανευρεθεί το αίτιο της μυοσκελετικής καταπόνησης και να
αρθούν οι παράγοντες που το προκαλούν, να διορθωθούν πιθανοί διατροφικοί
προδιαθεσικοί παράγοντες όπως η ανεπάρκεια σιδήρου, μαγνησίου, ασβεστίου και βιταμίνης
D, αλλά και να να επαναπροσδιοριστούν οι ατομικές δυνατότητες και τα όρια του
ασθενούς όσον αφορά την ανάπαυση-αχρησία αλλά και την εργασία-κόπωση με βάση
τους κανόνες της εργονομικής συμπεριφοράς.
Το σύνδρομο μυοπεριτοναϊκού
πόνου αυξάνεται ολοένα τα τελευταία χρόνια λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής που
απαιτεί μεγάλη εξειδίκευση και αυστηρό επιμερισμό εργασιών οπότε και
χρησιμοποιούνται πιο εντατικά ορισμένοι μύες που αναγκάζονται να
κινητοποιούνται σε συγκεκριμένες θέσεις κατ’ επανάληψη έτσι ώστε η συστηματική
αυτή κινητοποίησή τους, ακόμα κι αν οι
φορτίσεις είναι μικρές, να προκαλεί τα σημεία σκανδάλης, ακόμα και σε
ευχάριστες ενασχολήσεις όπως η μουσική, ο αθλητισμός, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια
που επιβάλλουν γρήγορες, επαναλαμβανόμενες, όμοιες κινήσεις, πόσω δε μάλλον εάν
αυτές αφορούν εργασίες πέραν των τεσσάρων ωρών.
Σήμερα, λοιπόν, σε κάθε επίμονο
μυοσκελετικό πόνο που επανέρχεται συχνά, ιδίως εάν αφορά την περιοχή του
αυχένα, της οσφύος, των ωμοπλατών και της λεκάνης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το
μυοπεριτοναϊκό σύνδρομο αφού τα σημεία ανάφλεξης που μπορεί να έχουν ήδη
αναπτυχθεί εύκολα πυροδοτούνται και μπορεί να ταλαιπωρούν τον ασθενή για αρκετό
χρονικό διάστημα οδηγώντας στη συγκεκριμένη νευρομυϊκή διαταραχή.
